اگر به دیالیز نیاز دارید و میخواهید که در منزل خودتان از آن بهره مند شوید، میتوانید با شماره های مرکز سها تماس بگیرید و از مشاورین مرکز اطلاعات تکمیلی از جمله قیمت دیالیز در منزل و چگونگی انجام آن را بپرسید. هدف سها ارائه بهترین خدمات درمانی در منزل است و برای راحتی خانواده ها، دیالیز در منزل را نیز انجام می دهد.
برای اطلاعات بیشتر درباره خدمات سها، صفحه های خدمات پرستاری در منزل و خدمات پزشکی در منزل را ببینید.
مزایای دیالیز در منزل
دیالیز در منزل، که به نام “دیالیز خانگی” یا “دیالیز خودمراقبتی” هم شناخته می‌شود، و این روش به بیماران کمک می‌کند تا فرآیند دیالیز را به صورت خودمراقبتی در محیط خانگی انجام دهند. مزایای دیالیز در منزل شامل موارد زیر می‌شوند:
- کاهش استرس رفت و آمد: بیمار با دیالیز در منزل از شلوغی مسیر و نگرانی جای پارک و … در امان می ماند.
- بهبودی زودتر: برخی از بیماران با دیالیز در منزل و حضور در جمع خانواده و بهره بری از کانون گرم خانواده دلگرم شده و در کنار آنها با بیماری بهتر مبارزه می کنند.
- زمان بیشتر برای کارهای روزمره: بیماران که در منزل دیالیز انجام می‌دهند، وقت بیشتری دارند که از زمان خود برای انجام کارهای روزمره خود استفاده کنند.
- کاهش خطر عفونت: با انجام دیالیز در منزل، خطر عفونت‌ها کاهش می‌یابد زیرا بیمار در محیط منزل خود قرار دارد و با تجهیزات شخصی خود کار می‌کند.
- کاهش هزینه‌ها: در برخی موارد، دیالیز در منزل می‌تواند به کاهش هزینه‌های مرتبط با حضور در مراکز درمانی منجر شود.
دیالیز چیست و چه کسانی به آن نیاز دارند؟
در حالت معمولی توسط کلیه ها آب اضافی، مواد زائد و سایر ناخالصیها از خون جدا شده و به مثانه فرستاده می شود تا همراه ادرار از بدن خارج شوند. همچنین کلیه ها به کنترل فشار خون و تنظیم مقدارعناصر شیمیایی مانند سدیم و پتاسیم، ویتامین D و جذب کلسیم در خون نیز کمک می کنند. با از کار افتادن کلیه ها و یا زمانی که کلیه ها به دلیل بیماری یا آسیب نتوانند به درستی عمل کنند، دیالیز به صورت خارجی عمل تصفیه خون را انجام می دهد و ضایعات بدن را از خون خارج کرده و مایعات بدن را متعادل نگه می دارد. بنابراین دیالیز به عنوان یک جایگزین برای تصفیه خون و حذف مواد زائد از بدن به کار می رود.
سایر خدمات سها: تزریق واکسن گارداسیل در منزل
انواع دیالیز در منزل
متداول ترین دیالیزها در کل به دو نوع زیر تقسیم می شود:
1. همودیالیز (Hemodialysis)
در این نوع دیالیز، پزشک نقاطی از بدن را برای ورود به رگ های خونی مشخص می کند. خون از آن نقاط بدن فرد خارج شده و در دستگاه دیالیز که به آن کلیه مصنوعی نیز اطلاق می شود قرار می‌گیرد. در این دستگاه، خون از طریق یک فیلتر (دیالیزر که همان غشای دیالیز است) عبور می‌کند و مواد زائد از خون حذف می‌شوند. سپس خون تصفیه شده به سیاهرگ بدن باز می‌گردد.
این نوع دیالیز دقیق ترین و مطمئن ترین روش درمانی است و در بیمارستان یا مطب پزشک و یا مرکز دیالیز انجام می شود. معمولاً سه تا پنج ساعت زمان می برد و سه‌بار در هفته نیز صورت می گیرد. البته گاهی در جلسات کوتاهتر و تعداد دفعات بیشتر انجام می شود.
طول درمان بستگی دارد به جثه بیمار، میزان کم یا زیاد بودن مواد دفعی و وضعیت سلامتی بیمار. گاهی به علت طولانی شدن زمان درمان، پس از این که بیمار زمان زیادی را تحت همودیالیز قرار گرفت، احتمال دارد پزشک تشخیص دهد که پس از این دیالیز در منزل انجام شود.
عوارض همودیالیز
همودیالیز یک روش درمانی است که برای تصفیه خون در بیماران با نارسایی کلیه استفاده می‌شود. همودیالیز ممکن است با عوارضی همراه باشد که به طور کلی می‌توان آنها را به دو دسته تقسیم کرد: عوارض فنی و عوارض حاصل از تغییرات در بدن بیمار.
عوارض فنی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- عفونت: ممکن است در نقاط ورود و خروج خون از بدن بیمار، عفونت رخ دهد. عفونت‌های اندروواسکولار (در نقاطی که کاتترها قرار می‌گیرند) نیز ممکن است اتفاق بیفتد.
- خونریزی: ممکن است در نقاط اتصال خونی (مانند محل ورود و خروج خون)، خونریزی رخ دهد.
- لخته‌های خونی: ممکن است در دستگاه همودیالیز، لخته‌های خونی ایجاد شوند که احتمال دارد به عروق بیمار منتقل شوند و مشکلاتی ایجاد کنند.
عوارض حاصل از تغییرات در بدن بیمار شامل موارد زیر می‌شوند:
- نفخ: کاهش فشار خون ممکن است در طول یا بعد از جلسات همودیالیز رخ دهد.
- سردرد و گیجی: ممکن است به دلیل تغییرات در فشار خون به وجود بیاید.
- احساس خستگی: بعد از همودیالیز، برخی افراد ممکن است احساس خستگی و کاهش انرژی داشته باشند.
- تهوع و استفراغ: ممکن است به دلیل تغییرات در ترکیب مایعات بدن حالت تهوع و گاهی استفراغ به وجود آید.
- اختلال در سطح الکترولیت‌ها: همودیالیز می‌تواند به تغییرات در سطح الکترولیت‌ها منجر شود که ممکن است عوارضی نظیر عدم تعادل الکترولیتی به وجود آورد.
- نقرس: بعد از همودیالیز، سطح اسید اوریک در خون ممکن است افزایش یابد که موجب نقرس شود.
2. دیالیز صفاقی (Peritoneal Dialysis)
در این نوع دیالیز، بیمار را بیهوش کرده و با جراحی کاتتر را در بدن بیمار قرار می دهند. کاتتر (لوله ای شلنگ مانند جهت دسترسی به داخل شکم و وارد کردن مایع دیالیز صفاقی) مایع سرم مانندی را وارد فضای شکمی کرده و این مایع از چند دقیقه تا چند ساعت به تشخیص پزشک داخل بدن مانده و سپس خارج می شود. ولی کاتترها تا وقتی که فرد نیاز به دیالیز صفاقی داشته باشد داخل شکم می مانند.
این روش قدیمی بوده ولی با ارزش و کاربردی است. در این روش کاتتر از دیواره معده وارد روده کوچک شده و سپس سرم تراپی روی معده تزریق می شود و اطراف روده‌ها را شستشو داده و مواد زائد را از بدن بیمار خارج می کند. سپس مایع دیالیز مخلوط با مواد زائد به عنوان ضایعات به خارج از بدن فرستاده می شود.
دیالیز با این روش گاهی چند ساعت طول می کشد و گاهی 4 تا 6 بار نیز باید در روز تکرار شود. به علت اینکه در بعضی از انواع این روش حضور پزشک الزامی نیست معمولاً برای دیالیز در منزل از آن استفاده می شود و یا برای برخی از افراد ترجیح داده می‌شود.
انواع دیالیز صفاقی
این دیالیز انواع مختلفی را شامل می شود که موارد اصلی آن عبارتند از:
- دیالیز صفاقی مداوم: در این روش، در طول روز شکم چندین بار پر شده و تخلیه می شود و نیاز به دستگاه ندارد و حتما باید در زمان انجام آن بیمار بیدار و هوشیار باشد.
- دیالیز صفاقی چرخه‌ای: در این دیالیز، از دستگاهی به نام CCPD برای به چرخش درآمدن مایعات داخل شکم استفاده می شود. هنگام انجام این دیالیز معمولاً بیمار خواب بوده و در شب انجام می شود.
- دیالیز صفاقی متناوب: در این مدل از دیالیز نیز مانند دیالیز چرخه ای از دستگاه CCPD استفاده می شود با این تفاوت که زمان دیالیز طولانی تر است. معمولاً در بیمارستان انجام می گیرد، در صورت داشتن دستگاه، در منزل نیز امکان پذیر است.
خطرات مرتبط با دیالیز صفاقی
این نوع دیالیز به دلیل ورود کاتتر در بدن خطر ابتلا به عفونت در داخل شکم را به همراه دارد. در اینجا برخی از عوارض ممکن دیالیز صفاقی را ذکر می‌کنم:
- آلرژی به مواد ساختاری یا محلول‌های مورد استفاده در دیالیز صفاقی
- افت فشار خون
- آسیب به عروق به دلیل استفاده از کاتترها
- عفونت در محل ورود و خروج خون یا محل اتصال غشاء
- آسیب به غشا به دلیل اصطکاک یا تغییرات دیگر
- تغییرات در سطح الکترولیت ها و مایعات (کم آبی و هیدراتاسیون زیاد)
- کاهش تعداد سلول‌های خونی و ایجاد کم خونی
- تهوع و استفراغ به دلیل تغییرات در مایعات بدن
- احساس خستگی
- بالا رفتن قند خون به خصوص در بیماران دیابتی به دلیل وجود قند دکستروز در دیالیز
- اختلال در لیپیدها و چربی ها
- پوکی استخوان
- پایین آمدن سطح آهن در خون
- تحریک و تغییر در کارکرد غدد تیرویید و پاراتیروئید
- ایجاد درد شکمی و نفخ به علت عفونت پریتونیت
- فتق به علت ورود چربی به عضله از سوراخی که ممکن است به خاطر دیالیز ایجاد شود
- پتاسیم بالا یا هیپرکالمی که به دلیل عدم فیلتراسیون مناسب ایجاد می شود
- افزایش وزن به دلیل کالری اضافی ناشی از تجویز دیالیز یا عدم ورزش و تغذیه نامناسب
سایر خدمات سها: تنقیه در منزل
مهم ترین نکات قابل توجه قبل از انجام دیالیز در منزل کدامند؟
اهمیت همکاری فعال بیمار با تیم درمانی و پزشک و همچنین آموزش و اطلاعات بیشتر به بیماران کمک می‌کند تا بتوانند به بهترین نحو ممکن درمان خود را مدیریت کنند. برخی از مهمترین نکات قابل توجه قبل از انجام دیالیز موارد زیر می باشند:
- رعایت رژیم غذایی و عدم خوردن مواد غذایی چرب و شیرین: اغذیه سالم و مناسب در قبل از دیالیز بسیار حائز اهمیت است. برنامه غذایی باید به تناسب نیازهای بیمار در مواردی چون پروتئین، فسفر، پتاسیم، و سدیم تنظیم شود.
- مدیریت مایعات: میزان مصرف مایعات باید به دقت نظارت شود تا از ایجاد مشکلات نظیر تراکم مایعات در بدن جلوگیری شود. به عنوان مثال عدم خوردن چایی و نوشیدنی های گرم
- داروها و مشاوره پزشک: رژیم دارویی باید به دقت پیگیری شود. بیمار باید داروها را به دقت و به تعیین شده توسط پزشک مصرف کند.
- پیگیری ویزیت‌های پزشکی: حضور منظم در ویزیت‌های پزشکی ضروری است تا وضعیت سلامت بررسی و تغییرات لازم اعمال شود. همچنین قبل از دیالیز بهتر است قند خون و فشار خون اندازه گیری شود.
- وجود افراد و امکانات مورد نیاز دیالیز: بودن همراه در کنار فرد بیمار و استفاده از لباسی تمیز و گشاد و مناسب دیالیز
- آزمایش‌های خونی و شاخص‌های بیوشیمیایی و آماده سازی پرونده دیالیز های گذشته: آزمایش‌های منظم خونی و شاخص‌های بیوشیمیایی برای اندازه‌گیری سطح مواد زائد و نمایانگر عملکرد کلیه انجام می‌شود. (در این رابطه ببینید: نمونه گیری برای آزمایش در منزل)
- آمادگی روحی و ایجاد محیط آرام با تهویه مناسب: برای بسیاری از بیماران، دیالیز ممکن است تأثیر ذهنی داشته باشد. آمادگی روحی و اطلاعات بیشتر در مورد روش درمانی می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
عوارض دیالیز نکردن چیست؟
هنگامی که کلیه نتواند به حذف مواد زائد بدن بپردازد، این مواد در بدن تجمع کرده و فرد دچار انسداد کلیه می شود. و با تجمع مایعات و مواد مضر در بدن، اندام ها متورم می شوند. بالا رفتن سطح پتاسیم، فسفر و سدیم و کراتین دربدن اختلالاتی ایجاد می کند مانند ضربان قلب و خستگی و خواب آلودگی و …
همچنین بیمار ممکن است دچار مسمومیت مواد زاید در بدن شود که در نهایت امکان دارد منجر به تشنج و یا کما و حتی فوت شود.
هزینه دیالیز در منزل
به طور کلی، هزینه دیالیز در منزل می‌تواند متغیر باشد و بسته به شرایط هر بیمار و تجهیزات مورد استفاده، میزان هزینه متفاوت باشد. در اینجا تعدادی از عواملی که بر هزینه دیالیز در منزل تأثیر می‌گذارند آورده شده‌اند:
- تجهیزات دیالیز: هزینه تجهیزات مرتبط با دیالیز در منزل شامل دستگاه دیالیز خانگی، مصرفی‌ها، کاتترها و سایر وسایل مورد نیاز می‌شود. این هزینه‌ها ممکن است بالا باشد.
- آموزش و نظارت: برای انجام دیالیز در منزل، بیماران نیاز به آموزش مناسب دارند. این آموزش‌ها و نظارت‌ها ممکن است به صورت مداوم ارائه شوند و هزینه داشته باشند.
- نیروی انسانی: در برخی موارد، استخدام نیروهای پزشکی یا تخصصی جهت نظارت بر دیالیز در منزل می‌تواند هزینه‌ها را افزایش دهد.
- سرویس پشتیبانی: ارائه سرویس‌های پشتیبانی توسط شرکت‌های تأمین کننده تجهیزات و خدمات دیالیز نیز هزینه‌های اضافی ایجاد می‌کند.
- هزینه‌های مرتبط با آزمایشات: برای نظارت بر وضعیت سلامت و کنترل پارامترهای مختلف خون، آزمایشات منظم انجام می‌شود که هزینه دیگری به هزینه‌ها افزوده می‌شود.
- هزینه‌های مرتبط با مشاوره تغذیه‌ای: برای تنظیم رژیم غذایی و نظارت بر تغذیه، ممکن است به مشاوره تغذیه‌ای نیاز باشد که نیاز به هزینه دارد.
- هزینه‌های مربوط به تله‌مداوا و ارتباط با تیم درمانی: تله‌مداوا، مشاوره تلفنی، و ارتباط با تیم درمانی نیز ممکن است به هزینه‌ها افزوده شوند.
برای اطلاعات بیشتر درباره تهیه، اجاره و خرید تجهیزات پزشکی و پرستاری، اینجا را ببینید.
