صدور گواهی فوت در منزل

زمانی‌که یکی از عزیزانمان فوت می‌شود، یکی از سوالات مهمی که در ذهنمان ایجاد می‌شود اینست که تا چه زمانی می‌توان جسد متوفی را در منزل نگه‌ داشت یا چه زمانی فساد جسد آغاز می‌گردد و یا به اصطلاح عامیانه جنازه چه زمانی ممکن است بوی بد بگیرد؟!

واقعیت اینست که فساد جسد، مراحلی دارد و جنازه به سرعت این مراحل را سپری خواهد کرد که توالی و زمان این مراحل وابسته به متغیرهای مختلفی است که مهمترین آنها دمای محیط نگهداری جسد و رطوبت و شرایط محیطی مجاورتی جسد است؛ مثلا در صورت تدفین جنس خاک مجاور جسد و یا اکسیژن و رطوبت و دمای محیط. ولی متغیرهایی که در زمان فوت و دقایق اولیه حائز اهمیت هستند، زمان پس از مرگ و دمای محیط نگهداری هستند به دلیل وجود این دو متغیر است که صدور سریع جواز دفن و گواهی فوت متوفی و انتقال هر چه زودتر آن به سردخانه، امری منطقیست.

بهتر است برای آشنایی با مراحل مختلف فساد جسد و زمان پیدایش هر کدام نگاهی اجمالی به این مراحل داشته باشیم.

مرحله اولیه فساد بدن:

فساد جسد مراحل مختلفی دارد ولی آن بخشی که خیلی برای نزدیکان متوفی حائز اهمیت است، مرحله اولیه است یعنی همان مراحله‌ای که فساد آغاز شده است و نزدیکان از ایجاد فساد و بوی بد جنازه واهمه دارند و تمایل دارند هر چه زودتر، جسد عزیزشان به سردخانه منتقل گردد.

به این مرحله، مرحله تجزیه داخلی نیز گفته می‌شود، دقیقا ۴دقیقه پس از مرگ بیمار، مرحله اولیه آغاز می‌گردد. در زمان مرگ بلافاصله قلب از حرکت باز می‌ایستد و گردش خون تمام بدن متوقف می‌شود ولی جالب است که بدانید از زمان مرگ تا ده دقیقه، مغز کماکان فعال است، پس می‌تواند مرگ بدن را نظاره کند و سطحی از ادراک نسبت به اطراف توسط متوفی وجود خواهد داشت‌.

مرحله اولیه که معمولا تا سه روز ادامه خواهد داشت شامل رخدادهای زیر خواهد بود که البته همانطور که قبلا عرض کردیم، بازهم تاکید میکنیم این سه روز با درنظر گرفتن متغیرهایی مثل دما، رطوبت و اکسیژن می‌تواند کوتاهتر یا طولانی‌تر شود:

1. کاهش دمای بدن، از دقیقه چهارم پس از مرگ، به دلیل قطع عملکرد تنظیم دمای بدن، بدن متوفی شروع به سرد شدن میکند و در همین زمان بدلیل جاذبه، تمام خون موجود در جسد در قسمتهای پایینی جنازه جمع شده و ایجاد خونمردگی در سطح تماس جنازه با زمین میکند و در همین حال ظاهر جسد کاملا رنگ پریده و خاکستری خواهد شد، این روند بین ۹تا ۱۲ساعت ادامه خواهد داشت.
2. جمود نعشی یا سفت شدن ماهیچه‌ها و عضلات که معمولا از دو ساعت پس از مرگ آغاز می‌گردد و گاهی تا سه روز ادامه می‌یابد در این مرحله در سطح سلولی ماهیچه‌ها دچار سفت شدگی و انقباض خواهند شد طوریکه اندامها و پوست جسد کاملا سفت می‌شود که البته از روز ۴ام و بدنبال طی شدن مراحل فساد، مجددا جنازه و عضلات شل خواهند شد.
3. تجزیه داخلی که از همان دقیقه چهارم استارت آن زده می‌شود با بالا رفتن دی‌اکسید‌کربن در بدن و افزایش اسیدیته در سطح سلولی، روند تجزیه اندامهای داخلی آغاز می‌گردد.

مرحله ثانویه فساد بدن:

پس از طی کردن مراحل اولیه فساد، جسد وارد مرحله ثانویه فساد می شود، همان مرحله‌ای که جنازه ایجاد بوی تعفن خواهد کرد، در این مرحله بدنبال تجزیه داخلی و همچنین فعالیت باکتری‌های موجود در روده و محیط، جسد ورم کرده و تغییر رنگ سبز خواهد داشت. در این مرحله بدلیل تولید گاز سولفید هیدروژن، بوی تعفن از جسد منتشر می‌شود و بدلیل ترکیب این گاز با هموگلوبین موجود در جسد، رنگدانه سبزی تولید می‌شود و جسد سبزرنگ خواهد شد. این مرحله ممکن است چند روز طول بکشد تا اینکه جسد وارد مرحله پایانی یا مرحله پوسیدگی شود که در این مرحله آخر، حشرات، قارچها، باکتری‌ها و جلبکها نیز وارد بازی می‌شوند تا فرایند فساد جسد را تسریع و تسهیل کنند.

در زمان پوسیدگی تمام بافت نرم که شامل پوست و عضلات و اندامهای داخلی هستند، تجزیه شده و از بین می‌روند و در نهایت تنها اسکلت انسان باقی خواهد ماند که فرایند تجزیه استخوانها هم یک پروسه طولانی است که بستگی فراوانی به محیط نگهداری این اسکلت خواهد داشت.

این خلاصه‌ای از روند فساد بدن انسان پس از مرگ بود که تمامی این مراحل برای همه افراد مشترک است ولی زمان ایجاد و سرعت آن وابسته به متغیرهای مختلفیست که بصورت گذرا به آنها اشاره کردیم.

از این مطلب نتیجه می‌گیریم که بهتراست پس از تایید مرگ متوفی برای به تاخیر و تعویق انداختن فرایند فساد جسد، جنازه را پس از صدور گواهی فوت و جواز دفن هر چه زودتر به سردخانه منتقل کنیم که خدای نکرده با دیدن حتی مراحل اولیه فساد دچار تشویش بیشتر نگردیم و ضمن اینکه بر اساس آموزه‌های دینی، آرامش روح بیشتری را نیز نصیب عزیز از دست‌رفته‌مان گردانیم.