برای اطلاعات بیشتر درباره چگونگی انجام اقدامات پرستاری در منزل مرکز سها، اطلاع از هزینه خدمات و پر کردن فرم درخواست پرستار میتوانید به صفحه پرستار در منزل مراجعه کنید.
استفاده از سوند زمانی است که فرد به علت بیماری، کهولت سن، ناتوانی در حرکت، عفونت، تنبلی مثانه و … برای دفع ادرار مشکل دارد و یا دفع اصلا صورت نمی گیرد. سوند لوله ای باریک و الاستیکی است که برای خارج شدن ادرار مستقیما به مثانه وصل می شود و ادرار از این خارج شده و در کیسه ادرار جمع شده و بعد کیسه ادرار تخلیه می شود. بنابراین برای وصل کردن آن باید دقت بالا داشت و آموزش دیده بود.
موارد استفاده از سوند ادراری
با قرار گرفتن در یکی از شرایط زیر ممکن است پزشک سوندگذاری را تجویز کند:
- بررسی برخی بیماری های کلیوی و گرفتن نمونه ادرار استریل
- اندازه گیری دقیق جذب و دفع مایعات و برون ده ادراری
- بیمارانی که در کما هستند یا بی اختیاری ادرار دارند
- در صورت احتباس ادرار در بیماری هایی مانند بزرگی پروستات، عفونت ادراری، مشکلات عصبی، یبوست و ناتوانی جسمی
- در حین انجام برخی عمل های جراحی و یا مراقبت های بعد از عمل جراحی
- مدیریت برخی بیماری های خود ایمنی
- بی تحرکی محض همچون آسیب نخاعی
سوندگذاری یا تعویض سوند ادراری در منزل
خانواده ها باید درمورد سوندگذاری و یا عوض کردن سوند در خانه و شرایط خوب و بد آن اطلاعات کافی داشته باشند در غیر این صورت ممکن است ندانند در هنگام مواجهه با مشکلات آن چگونه باید عمل کنند.
برای سوندگذاری در خانه باید این کار حتما توسط فرد آموزش دیده و یا پرستار انجام گیرد. بعد از دریافت اطلاعات دقیق بیمار از بستگان، فرم رضایت از بیمار و خانواده او گرفته می شود و بیمار در بهترین موقعیت سوندگذاری یا تعویض سوند قرار می گیرد.
باید تمام مواد سوندگذاری استریل و یکبار مصرف و نو باشند و هرگز بعد از پوشیدن دستکش استریل، مواد غیراستریل لمس نشود.
شماره سوند انتخابی باید برای بیمار مناسب باشد. سوند های کوچک می تواند باعث نشت ادرار شود و سوندهای بزرگ برای بیمار دردناک است. البته این درد متفاوت است با درد و سوزشی که به دلیل تحریکات پیشرفت سوند در مجاری ادراری ایجاد می شود و پس از زمان کوتاهی عادت می شود.
سپس ناحیه تناسلی تمیز می شود و بهتر است سوند با ژل استریل که از قبل در داخل آب حل شده آغشته شود و سپس سونداژ یا عوض کردن سونداژ در منزل انجام می شود وقتی بادکنک سوند به طور کامل وارد مثانه شد و در جای مناسب قرار گرفت، باید با 10 سی سی آب پر شود و مسیر تخلیه ادرار به کیسه ادرار کنترل می شود و معمولا کیسه ادرار در کنار تخت ثابت می شود. اگر قرار است سوند ادراری به مدت طولانی وصل بماند باید از سوند سیلیکونی استفاده شود.
همچنین می توان از سوند ثابت و متحرک با توجه به شرایط جسمانی بیمار استفاده کرد تا در حمل و تخلیه آن احساس راحتی شود.
مانند تمام درمان های پزشکی یا کاربردی، در سونداژ و یا تعویض سوند در منزل نیز خطر عفونت وجود دارد. بنابراین باید از سوند گذاشته شده به خوبی مراقبت شود و در دوره های معینی تحلیل ادرار صورت گیرد.
کیسه ادرار ممکن است مسدود شده و باز نشود و یا زمان برداشتن و تعویض سوند ادراری در خانه فرا رسیده باشد در هر صورت سوند متصل را نمی توان به راحتی برداشت و در صورت بیرون کشیدن ممکن است تحریک، خونریزی و درد ایجاد شود. سوند باید توسط فرد وارد و تعلیم دیده تعویض شود. برای راحتی کار بهتر است قبل از تعویض سوند در منزل، اول کیسه ادرار خالی شود. سپس لوله سوند تمیز شده، باد بالن سوند را خارج کرده و سوند برداشته شود.
کلا پروسه سوندگذاری در منزل و یا عوض کردن سوند در منزل حدود 10 دقیقه الی یک ربع زمان می برد. باید در نظر داشت که در برخی از بیماران، به دلیل سوند داشتن طولانی مدت، امکان تنبلی و از بین رفتن عملکرد در عضلات مثانه شود.
از آنجایی در سالمندان بسیار اتفاق می افتد که به سونداژ نیاز پیدا کنند، پرستار سالمند خانم باید برای سالمندان خانم به منزل بیاید.
انواع سوند ادراری
انواع مختلفی از سوند وجود دارد. اما متداول‌ترین آن ها که بیشتر در منزل استفاده می شود به شرح زیر است:
سوند ادراری دائم (فولی)
سوند دائم یا فولی که از نوع سوند داخلی است از رایج ترین و پرکاربردترین سوندهای ادراری است، که برای کوتاه مدت و بلند مدت قابل استفاده است. این سوند از مجرای ادرار وارد مثانه می شود و در موارد نادر دکتر با سوراخ کردن ناحیه کوچکی در زیر شکم آن را وارد مجرای ادرار می کند. پس از سونداژ بالون کوچک آن که در کیسه مثانه قرار می گیرد با 10 میلی لیتر آب پر می شود تا از خارج شدن ناگهانی سوند جلوگیری کند.
سوند خارجی (سوند کاندومی)
این سوند که کاندوم شیت یا بیرونی نیز نامیده می شود فقط برای مردان است و مانند کاندوم به مجرای ادرار آقایان وصل می شود. بیشترین کاربرد این وسیله برای بیماران مبتلا به فراموشی است که به علت زوال عقل کنترل ادرار ندارند. (مطالعه بیشتر درباره مراقبت از سالمند آلزایمری در منزل)
از مزایای استفاده از این سوند می توان به راحتی آن در نصب، داشتن عوارض جانبی کمتر، داشتن درد خفیف تر نام برد.
سوند کوتاه مدت
گاهی پیش می آید که افراد به دلایلی از جمله نقاهت بعد از عمل جراحی، فقط یک بار به سوند نیاز داشته باشند. برای این افراد از سوندهای کوتاه مدت یا یکبار مصرف استفاده می کنند که به آن سوند داخل و خارج نیز گفته می شود. پس از تخلیه مثانه، برداشتن این سوند ضروری است زیرا ماندن آن ایجاد عفونت می کند.
سوند سوپراپوبیک
این سوند که از یک لوله قابل انعطاف تشکیل شده و ادرار را مستقیماً از مثانه تخلیه می کند برای افرادی به کار می رود که نمی توانند ادرار کنند و به دلایل مختلف از جمله آسیب دیدن مجرای ادرار، ضعیف شدن عضلات کف لگن، عمل جراحی مثانه، رحم یا پروستات و یا فعال بودن فرد از لحاظ جنسی و طولانی بودن استفاده از سوند، نمی توانند از سوندهای مجاری ادراری نیز استفاده کنند بنابراین با عمل جراحی و ایجاد سوراخ در زیر شکم، سوند مستقیم از این سوراخ وارد مثانه می شود و آن را تخلیه می کند.
این سونداژ در مقایسه با دیگر مدل های سوندگذاری بیشتر دچار عفونت می شود و باید به مراقبت های بیشتری از آن پرداخت و در صورت نیاز از متخصص عفونی در منزل مشورت گرفت.
سوند یک راه یا مستقیم
سوند ادراری مستقیم فقط دارای یک مسیر بوده که برای تخلیه ادرار از آن استفاده می شود. برای گرفتن نمونه ادرار در منزل یا آزمایشگاه ها نیز از این سوندها استفاده می شود.
سوند دو راه
این سوندها دارای یک بالون برای نگهداری سوند در مثانه بوده و دارای دو راه هستند که یکی از آن ها برای خروج ادرار و دیگری برای بالون تعبیه شده است.
سوند سه راه
این سوند ها همانند سوند دو راه بوده و راه سوم آن برای شست و شوی مثانه هنگامی به کار می رود که فرد جراحی پروستات کرده باشد و یا خون لخته و بافت مرده در ادرار وجود داشته باشد.
زمان تعویض سوند ادراری
14 روز پس از جاگذاری، پس از نصب سوند ادراری داخلی (فولی)، زمانی که بیمار انسداد ادراری نداشته باشد و عفونت ادراری نگیرد، باید سوند در منزل تعویض شود مگر در مواردی که سوند استفاده شده از جنس سیلیکون باشد.
اگر سوند ادراری نصب شده باشد. مثانه باید هر 5 روز یکبار تعویض شود و قبل از پر شدن کامل مثانه تخلیه شود.
پس از قرار دادن سوند در منزل توسط پرستار بیمار، هنگامی که جریان ادرار قطع یا کاهش یافت. مثانه باید معاینه خاصی شود تا علت نشت اردار و رویت خون در کیسه مشخص شود. پس از اینکه بررسی و معاینه به طور کامل انجام شد باید دوباره سوند ادرار مجدد تعویض و نصب شود.
اگر از کاندوم شیت استفاده می کنید، باید سوند را هر 24 ساعت یکبار تعویض کنید.
در صورت نصب سوند داخلی در منزل پس از گذشت ۱۴ روز، در صورتی که بیمار دچار انسداد ادراری نشده باشد و نشت و عفونت ادرار هم وجود نداشته باشد، باید تعویض سوند ادرار در منزل صورت گیرد مگر اینکه از سوند ادراری سیلیکونی استفاده شده باشد که نیاز به تعویض ندارد.
زمان تعویض سوند کاندومی در صورت استفاده از کاندوم شیت هر 24 ساعت است.
مراقبت های پس از نصب یا تعویض سوند ادراری در منزل
نکات مهمی که بعد از نصب و یا تعویض سوند در منزل باید بیمار و اطرافیانش رعایت کنند عبارتند از:
- پوست مجرای ادراری و دیواره سوند حداقل روزی یک بار باید با آب گرم و صابون شسته شود.
- کیسه ادرار حتما پایین تر از سطح مثانه باشد.
- برای جلوگیری از عفونت و زخم از لباس های زیر نخی و پنبه ای استفاده شود.
- از مایعاتی مثل آب و آبمیوه و شیر حداقل روزی 8 لیوان در روز استفاده شود.
- مصرف مایعات کافیئن دار مانند چای، قهوه و نوشابه محدود شود.
- از تکان دادن سوند و کشیدن آن چه به داخل و چه به خارج مجرا خودداری شود زیرا باعث عوارض و خونریزی می شود.
- هنگام راه رفتن لوله سوند را در دست گرفته و کیسه ادرار حتما پایین تر از مثانه قرار گیرد.
- از پیچ خوردگی لوله سوند جلوگیری کنید زیرا یکی از علل علت گرفتگی یا نشتی سوند ادراری می باشد.
معایب نصب یا تعویض سوند ادراری در منزل
-
- بیمار ممکن است بعد از برداشتن یا تعویض سوند احساس ناراحتی کند. معمولا اگر زمان استفاده از سوند بیشتر باشد بعد از تعویض و یا برداشتن احساس ناراحتی بیشتری عارض می شود و گاهی روزها طول می کشد. برای راحتی بیشتر میتوان از پرستار خصوصی در منزل استفاده کرد تا در کنار بیمار بماند و از او مراقبت کند.
- گاهی به علت طولانی شدن زمان داشتن سوند و یا نصب و تعویض کردن سوند در منزل به صورت غیر استریل و یا رعایت نکردن نظافت محل، ممکن است سبب عفونت شود.
- هنگامی که مایع درون سوند خالی نشود ممکن است بالن خارج شده و مشکل ساز شود و یا نصب سوند باعث ایجاد خراش یا آسیب به مجرای ادراری شود.
هزینه وصل و تعویض سوند در منزل
برای برآورد هزینه وصل سوند و یا تعویض سوند ادرار در منزل، بر حسب ابلاغیه وزارت بهداشت و نرخ مصوب قیمتی در نظر گرفته شده است. اما در کنار آن، قیمت سوند، مسیر طی شده، ارائه چندین خدمات در کنار هم مانند تزریقات و وصل سرم در منزل، زمان ارائه، مدت ارائه خدمات و… در تغییر این هزینه نقش دارند.
در حال حاضر هزینه کشیدن بخیه (قیمت پایه) مرکز سها 400 هزار تومان است.
