امروزه باورهای غلطی در زمینه مسائل مختلف حوزه تشخیص و درمان در تمام دنیا از جمله کشور ما وجود دارد که متاسفانه بدلیل عدم ورود رسانه‌های اجتماعی و کارشناسان ذیصلاح این عرصه و نبود آموزش‌های کافی، همچنان این باورها وجود داشته و تغییر نگرش و طرز فکر جامعه، نیازمند کار کارشناسی و آموزشی گسترده‌ای دارد.
در این مطلب، تلاش ما بر آنست که در جهت روشنگری و آموزش عمومی به یکی از این باورهای غلط پزشکی که در میان عامه مردم و اکثریت جامعه وجود دارن، بپردازیم.
ما ایرانیها علاقه عجیبی به فشار خون داریم و بدون استثنا هر علامتی رو که در بدن ما ایجاد می‌شود، به افزایش یا کاهش فشار خون مرتبط می‌دانیم.
حتما بارها و بارها این جمله را شنیده‌اید که: <<من فشار خونم همیشه پایین است>>
در این مساله که فشار خون هر انسان یکی از اصلی‌ترین مواردیست که باید در معاینه بیماران در نظر گرفت و حتما باید در زمان معاینه، فشار خون بیمار چک شود و تغییرات آن (هم افزایش و هم کاهش) می‌تواند باعث علائم متفاوتی شود،شکی نیست ولی نباید تصور کنیم که تغییرات فشار خون، مادر و باعث تمام بیماریهاست و هر علامتی را به آن نسبت بدهیم.
دوستان عزیز، فشار خون یک بیمار بجز در مواردی که بیمار به بیماری پرفشاری خون یا هایپرتنشن (اولیه و ثانویه) مبتلاست، یک علامت و معلول است و تغییرات آن بدنبال یک علت دیگر ایجاد می‌شود.
پس تغییرات فشار خون در خیلی از موارد بیماری، علت نیست بلکه معلول است و پرداختن به خود تغییر فشار خون به اندازه علت اصلی بیماری اهمیت ندارد.
فوکوس کردن بر عدد فشار خون و اهمیت خاص و ویژه بر آن می‌تواند باعث گمراهی خود ما و اطرافیان و حتی پزشک شود.
خدمات سها: کنترل فشار خون در منزل
مطمئنا هر پزشکی در زمان انجام معاینه، فشارخون بیمار را هم چک می‌کند و آنرا با علائم بیمار مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد داد ولی بسیار شنیده‌ایم که افراد مختلف عنوان میکنند که من همیشه فشار خونم پایین است و بیان این جمله ممکن است باعث گمراه فرد درمانگر شود.
دوستان بهتر است بدانید که عدد فشارخون در افراد مختلف متفاوت است و بر اساس جنس،نژاد و سن و BMI (اندکس توده بدنی) افراد متفاوت است.
اگر دخترخانمی با وزن ۵۰ کیلو و سن ۱۸ سال، فشارخون سیستولیک ۹ و دیاستولیک ۶ دارد، این عدد فشار خون الزاما فشار خون پایین محسوب نمی‌شود و نیازی به سرم‌تراپی ندارد و نشانه‌ای از ضعف و ناتوانی نیست، بلکه فشارخون فیزیولوژیک این فرد بر اساس سن و وزنش، پایینتر از افراد دیگر است.
پس باز هم تاکید می‌کنم که عدد فشار خون در لحظه، به تنهایی نمی‌تواند معیاری برای سنجش فشار خون نرمال فرد و وضعیت پایدار یا stable آن فرد باشد. عدد نرمال و استاندارد بیان شده برای فشار خون یعنی عدد ۱۲ (سیستول) روی ۸ (دیاستول)، یک عدد استاندارد بین‌المللی است که طبق شرایط خاص و استانداردی بدست آمده‌است، مقداری بالا بودن یا مخصوصا پایین بودن از این عدد استاندارد به معنای بیماری یا افت فشار خون نیست، فشار خون بالا که تعریف مشخصی دارد و طی دوبار اخذ فشار خون از بیمار بفاصله چند روزقابل تشخیص است.
مشکل اصلی در بیماران که ما با آن مواجه هستیم، بیشتر در مورد فشار خون پایینتر از ۱۲ است که افراد تصور میکنند اگر فشار خونشان پایینتر از ۱۲ روی ۸ باشد، قطعا دچار افت فشار خون و ضعف هستند.
در حالیکه این یک باور غلط است و متاسفانه این باور غلط، بسیار بسیار هم رایج است.
در زمان معاینه – چه در درمانگاه و مطب و چه در زمان حضور پزشک در منزل – پزشک پس از اخذ هیستوری دقیق و شرح حال، علاوه بر چک فشارخون، دمای بدن، تعداد ضربان قلب، وضعیت هوشیاری فرد و تعداد تنفس بیمار در دقیقه و همچنین وضعیت تورگور پوستی (معاینه پوست از نظر خشکی) را نیز اندازه می‌گیرد و همچنین معاینات تکمیلی دیگر تا به این نتیجه برسد که آیا عدد فشار خون فرد مناسب است یا خیر.
بنابراین در تفسیر فشار خون یک بیمار یا فرد، عوامل و آیتمهای دیگر زیادی موثرند و فقط عدد فشارخون را نمی‌توان به عنوان ملاک برای درمان، درنظر گرفت.
این اعداد فیزیولوژیک علاوه بر فشار خون پایین در مورد فشار خون بالا هم صادق است، افراد چاق، ورزشکار، بیمار با سابقه فشار خون مزمن، ممکن است فشار بالاتر از نرمال داشته باشند (البته تا حدی که بیماری فشار خون محسوب نشود) و الزاما آن عدد بالاتر در همان لحظه معاینه را نمی‌توان به عنوان بیماری پرفشاری خون تلقی کرد.
خدمات سها: پرستار و مراقب سالمند در منزل
پس در زمان معاینه پزشک با بیان جملاتی که پزشک را گمراه کند، پرهیز کنید و یادتان باشد که عدد فشار خون به تنهایی بیانگر شرایط حاد و خطرناک بودن بیماری فرد نیست و نیاز است که یک معاینه کامل توسط پزشک انجام گردد و پس از انجام معاینه کامل و چک کردن تمام علائم و سوابق، پزشک در مورد عدد فشارخون و پایین یا بالابودن آن و اقدامات درمانی بعد، اظهار نظر خواهد کرد.
پس این جمله که چون عدد فشارخون شما ۱۰ بر روی ۷ است و همیشه افت فشار دارید، غلط است.
سعی کنیم که این باورهای غلط را ترک کرده و در اصلاح عمومی آن در سطح جامعه کوشا باشیم.
آرزوی ما در مرکز سها، سلامتی و شادی روزافزون شماست.
نوشته شده توسط: دکتر مرتضی نجاتی صفا
