تعریف دوره سالمندی
هر چند سالمندی فرآیند مداومی در زندگی انسان است، ولی اینکه دقیقاً از چه سنی آغاز میشود، مشخص نمیباشد. چرا که هر کس در سن خاصی پیر میشود. به طوری که برخی افراد در سنین نسبتاً جوانی، پیر شده و بعضی تا دیر زمان جوان می مانند. اما از نظر تعریف سازمان بهداشت جهانی، افراد بالای 60 سال، سالمند محسوب میشوند. سالمندی باید:
- تجربه مثبتی در زندگانی باشد.
- زندگی طولانی تر همراه با سلامت، مشارکت و امنیت مدنظر باشد.
سازمان جهانی بهداشت رویکرد رسیدن به این فرایند را “سالمندی فعال” معنی کرده است.
اهداف سازمان بهداشت
ارتقا کیفیت زندگی همراه با افزایش سن .به طور متوسط بیش از 70% سالمندان بالای 75 سال از 4-3 بیماری مزمن رنج میبرند.
طرح توانمندسازی سالمندان، آموزش شیوه زندگی سالم در تمامی ابعاد و سازگاری سالمند با دوران سالمندی و نهایتاً دستیابی وی به یک زندگی سالم و موفق اجرا میگردد.
اهداف اختصاصی
- ارائه خدمات توانبخشی مورد نیاز سالمندان
- آموزش شیوه زندگی سالم به سالمندان
- مشارکت سالمندان در برنامههای اجتماعی
- نهادینه کردن فعالیتهای ورزشی و تفریحی برای سالمندان
- استفاده بهینه سالمندان از اوقات فراغت و ارائه برنامه های فرهنگی و هنری به سالمندان
- ارائه خدمات حمایتی به سالمندان
افسردگی در سالمندان
افسردگی یکی از اختلالات شایع سالمندی است. شیوع افسردگی عمده، بسته به جمعیت مورد بررسی متفاوت است.
- سالمندان مقیم جامعه: 9/0% تا 9/4%
- سالمندان بستری دربیمارستان:10% تا 12%
- سالمندان مقیم آسایشگاه: 14% تا 42%
علایم افسردگی در سالمندان
- غم یا احساس یأس؛
- از دست‌دادن حس ارزشمند‌بودن (نگرانی از سر‌بار دیگران بودن، احساس بی‌ارزش بودن یا نفرت از خود)؛
- درد‌ها و رنج‌های غیر‌قابل توضیح یا تشدید شده؛
- از دست‌دادن علاقه به فعالیتهای اجتماعی و سرگرمی‌ها؛
- کند‌شدنِ آهنگ صحبت‌کردن یا حرکت‌کردن؛
- کاهش وزن یا اشتها؛
- افزایش مصرف دخانیات و مشروبات الکلی؛
- احساس نا‌توانی یا نا‌امیدی؛
- فکر‌کردنِ دائمی به مرگ یا خودکشی؛
- بی انگیزگی و کاهش انرژی؛
- مشکلات حافظه؛
- اختلالات خواب (دشواری در به‌خواب‌رفتن یا خوابیدن یا خواب آلودگی در طول روز)؛
- بی‌توجهی به مراقبت‌های شخصی (حذف برخی وعده‌های غذایی، فراموش‌کردن زمان مصرف دارو‌ها، اهمیت‌ندادن به بهداشت فردی)؛
تنهایی اصلی‌ترین دلیل افسردگی
انزوا یا تنهایی یکی از اصلی‌ترین دلایل افسردگی در این سنین است. از آنجا که تنهایی باعث کاهش روابط اجتماعی میشود، یکی از مهم‌ترین زمینههای افسردگی در دوران سالمندی است. افراد سالمند به دلیل از دست دادن انگیزه و هدف که به احساس بی‌هویتی هم منجر میشود، افسردگی این افراد روز به روز تشدید میشود تا حدی که ترجیح می‌دهند با هیچ یک از نزدیکانشان رفت و آمدی نداشته باشند و همین امر باعث میشود این افراد روز به روز منزوی‌تر شوند.
تاثیر افسردگی بر سلامت سالمندان
ابتلا به افسردگی در سالمندان علاوه بر تاثیر منفی خود بر روحیه و بعد روانی، اثرات منفی بر سلامت جسمانی سالمند نیز دارد. به این صورت که در سالمندان مبتلا به افسردگی سیستم ایمنی کاهش پیدا می کند و فرد را در معرض ابتلا به انواع بیماری های عفونی قرار میدهد. از سوی دیگر افسردگی باعث تاخیر در بهبودی بیماری ها و تشدید بیماریهایی مانند؛ دیابت، سرطان و الزایمر میشود.
خطر خودکشی از جدیترین و خطرناکترین عواقب افسردگی در سالمندان به ویژه در افرادی که سابقه خود کشی دارند، محسوب میشود. اگر سالمندی عنوان کرد که قصد خودکشی دارد و یا تهدید به خود کشی کرد، حتما تهدید او را جدی بگیرید و از متخصصین مجرب روانشناس و روانپزشک درخواست کمک کنید.
توصیه به سالمندان در جهت کمک به رفع افسردگی
۱-بیرون آمدن از خانه
می‌توان به پارک رفت، ناهار را با دوستان میل کرد. قدم زد، فعالیتهای هنری انجام داد، فیلم دید و …
۲-کاهش زمان‌های تنهایی
با دیگران در ارتباط باشید و اگر قادر به حرکت نیستید از کسانی که دوستشان دارید دعوت کنید تا به دیدنتان بیایند و یا با تلفن با آن‌ها در تماس باشید. بیرون رفتن گروهی، ملاقات با دوستان و آشنایان، رفتن به اجتماعات و گروه‌های همسالان می‌تواند فرد سالمند را در مقابله با تنهایی و انزوا یاری دهد.
3- کمک داوطلبانه به دیگران
کمک به دیگران یکی از بهترین راه‌های به‌دست‌آوردن ارزش و احترام و کسب آرامش در این دوران است.
۴- یادگیری مهارتی جدید
به‌دنبال فعالیت‌هایی بروید که همیشه آرزوی انجام آن را داشته و قادر باشد خلاقیت شما را شکوفا سازد.
۵-ورزش
اگر بیمار و ناتوان هستید راه‌های بسیاری وجود دارد تا قدرت بدنی خود را بالا ببرید حتی روی صندلی و ویلچر.
۶- مصرف وعده‌های غذایی سالم
یک رژیم غذایی ناسالم باعث تشدید افسردگی میشود. بنابراین سعی کنید رژیم غذاییتان مملو از سبزیجات، میوه، حبوبات و پروتئین کافی باشد.
۷-درمان دارویی مؤثر
معاینه پزشکی می‌تواند نشان دهد که نیاز به استفاده از دارو دارید یا نه. در صورت نیاز، داروهای ضدافسردگی می‌تواند در بازگرداندن تعادل به هدایت‌کننده‌های عصبی مفید باشند.
عدم تشخیص به موقع افسردگی روند درمان بیماری جسمی را به تأخیر می‌اندازد و افت عملکرد اجتماعی، محدودیت و رنج فراوان در ارتباطات اجتماعی و در نهایت وخیم شدن بیماری جسمی سالمند از عوارض تأخیر در درمان افسردگی است. همچنین در برخی کشورها مسئله خودکشی در سالمندان افسرده جدی‌تر از جوانان مبتلا به افسردگی بروز می‌کند.
باید توجه داشت که گیجی یا مشکلات توجه که توسط بیماری افسردگی ایجاد میشود در برخی از موارد شبیه علائم بیماری آلزایمر یا سایر بیماری‌های مغزی خود را نشان میدهد. همچنین تغییرات خلقی و علائم افسردگی همچنین می‌توانند توسط داروهایی که افراد سالمند برای درمان فشارخون بالا یا بیماری‌های قلبی دریافت می‌کنند ایجاد شود. پس لازم است هر یک از موارد را در صورت مشاهده با پزشک متخصص درمیان بگذارید.