بهداشت روانی (سلامت روانی) چیست؟
بهداشت روانی به حالات عاطفی، روانی و سلامت اجتماعی ما اشاره دارد. تعریف ساده‌ی آن، این است. بهداشت روانی روی چگونگی احساس و تفکرمان و همچنین شیوه‌ی واکنش ما در موقعیت‌های مختلف تاثیر می‌گذارد. اما داشتن سلامت خوب روانی به این معنا نیست که هیچ اختلالی در ما تشخیص داده نشده باشد. در واقع، اگر بتوانیم مشکلات و مسائل روزمره‌ی زندگی را با آرامش پشت سر بگذاریم، به این معنا است که به لحاظ بهداشت روانی، در شرایط خوبی هستیم.
یکی ازجامع‌ترین تعاریف بهداشت روان، از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO)ارایه شده است: «بهداشت روانی به معنای حالتی از سلامتی است که در آن هر فرد توانایی‌های خودش را می‌شناسد، می‌تواند با استرس و فشار زندگی کنار بیاید، فعالیت کارآمد و موثر دارد، و قادر است نقش موثری در جامعه‌ی خود ایفا کند.»
چرا بهداشت روان اهمیت دارد؟
بهداشت روانی روی همه‌ی بخش‌های زندگی شما تاثیر می‌گذارد، از عملکردتان در کار گرفته تا روابط اجتماعی و خانوادگی‌تان! مشکل اینجاست که در بسیاری موارد، فرد برخی علائم مرتبط با بهداشت روان را تجربه می‌کند، اما خودش متوجه نیست. برخی از علائم اولیه‌ی وجود مشکلات روحی عبارتند از:
- پرخوری یا کم خوری غیرطبیعی
- بیخوابی یا خواب آلودگی غیرطبیعی
- نداشتن انرژی
- نوسانات خلق و خوی
- بحث و جدل با آدم‌های مورد علاقه‌تان
- احساس سردرگمی، غم یا خشونت
بهداشت روان در دوران کرونا
کرونا این میهمان ناخوانده در کمترین زمان همه جهان را تحت قلمرو خود درآورد، کمتر کسی فکر میکرد این بیماری بتواند چنین اثرات مخرب اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی وسیعی را از خود برجای بگذارد. بسیاری این ویروس هزار چهره را تنها یک عامل بیماریزای گذرا همانند بسیاری دیگر از پاندمی‌های شیوع یافته در نسل بشر تصور می کردند که خیلی زود عمرش به پایان می رسد و کوله بار خود را می بندد و برای همیشه می رود. اما گذشت بیش از هشت ماه از ورود این ویروس به جهان نشان داد که قرار است همچنان بتازد و روز به روز افراد بیشتری را در بستر انداخته و یا راهی خانه ابدی کند. همین خسارتهای ناشی از کرونا و در قرنطینه ماندن، تاب و تحمل بسیاری از مردم را ربوده است. بگونهای که سازمان جهانی بهداشت از این وضعیت ابراز نگرانی کرد و کاهش آسیبهای اجتماعی به ویژه گسترش و ارتقای سلامت روان را بیش از گذشته مورد توجه قرار داد.
در شرایط جاری، ویروس کرونا نگران‌کننده است و نیاز به توجه و مراقبت دارد، به ویژه در زمانی که احساس تهدید می‌کنیم و توانایی لازم برای مقابله با آن را نداریم، طبیعی است که دچار ناراحتی، نگرانی، اضطراب و ترس شویم. از طرف دیگر، در قرنطینه خانگی بودن باعث بی‌حوصلگی، بی‌حالی و در مواردی دچار افسردگی با درجه پایین خواهند شد. هر چند کرونا ویروس باعث شده که خانواده بیشتر در کنار هم شنوندههای خوبی و احساس دلبستگیهای مفیدی با هم داشته باشند. اما ممکن است در این دوران دچار آسیبهایی نهفتهای چون وسواس، اضطراب‌های پس از حادثه، استرس و افسردگی شوند که باعث پرخاشگری و عصبانیت و وسواس کلامی، رفتاری گردد.
هم اکنون شیوع گسترده کووید ۱۹ موجب کاهش درآمد، قرنطینه طولانی، از دست دادن عزیزان و سوگواری در تنهایی شده و نیاز عمومی به دریافت خدمات بهداشت روانی را به میزان قابل توجهی افزایش داده است. به طوری که بسیاری از شهروندان در این دوران درگیر مصرف موادمخدر و اضطراب و بیخوابی شده‌اند و این در حالی است که ابتلا به بیماری کووید ۱۹ نیز می‌تواند به طور مستقیم موجب بروز پیچیدگی‌های روانی مانند هذیان، تحریک‌پذیری و سکته مغزی گردد.
با چه کارهایی در هنگام شیوع ویروس کرونا از سلامت روان خود مراقبت کنیم؛
- ذکر و یاد خالق مهربان و ذهن آگاهی.
- شنیدن موسیقی آرام بخش مورد علاقه.
- خواندن کتاب‌هایی که زمان کافی برای خواندن آنها نداشتیم و بیشتر آن اکنون آنلاین در اختیار است.
- تماشا کردن فیلم های آموزشی و سینمایی و تفریحی.
- سرگرمی‌های خانگی مانند بازیهای اسم فامیل، شطرنج، کلمه بازی، دارت و بازیهای ساخته شده توسط سازمان فرهنگی ورزشی و برخی نهاد های فعال.
- اقدام به فراگیری آموزش های آنلاین.
- مراقبت بیشتر از سالمندان و کودکان و صحبت کردن با زبان آنها بدون ایجاد رعب و وحشت.
- سعی کنید از گمانه‌زنی‌ها خودداری و منابع معتبری را در مورد شیوع این بیماری جستجو کنید.
- شایعه و حدس و گمان می‌تواند اضطراب برانگیزد. دسترسی به اطلاعات با کیفیت بالا در مورد ویروس می‌تواند به شما کمک کند تسلط بیشتری به پیرامون خود داشته باشید.
- از همه اخبار دوری نکنید و همچنان به اطلاع‌رسانی و آموزش ادامه دهید، اما در صورت مزاحم بودن اخبار، خواندن آنها را محدود کنید.
- برای کسب آرامش بیشتر از تکنیک‌های مدیریت استرس مانند؛ یوگا، مدیتیشن و تایچی استفاده کنید. در خانه فعالیت بدنی داشته باشید. نرمش‌های ساده باعث افزایش سطح هورمون‌های اندروفین و سروتونین شده و به شما احساس بهتری می‌دهد.
- یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
- موضع دلسوزانه و حمایتی، شانس پیشگیری و بهبود را افزایش می‌دهد.
طبیعی است که هنگام خواندن خبرهایی در مورد شیوع بیماری، احساس آسیب‌پذیری کنید. اما مهم است که این احساسات را کنترل و به دیگران یادآوری کنید تا از سلامت جسمی و روحی شما مراقبت کنند. همچنین باید از عادت‌هایی که در دراز مدت مضر هستند، مانند سیگار کشیدن و نوشیدن الکل خودداری کنید.
